با مطرح شدن طرح مناقشه‌برانگیز صیانت از فضای مجازی، استفاده از اینترنت ماهوارهای استارلینک دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است. این روزها در شبکه‌های اجتماعی عکس یک دستگاه گیرنده اینترنت ماهوارهای «استارلینک» در بین کاربران دست به دست می‌شود که ادعا می‌شود در ایران گرفته شده است. در توضیح این عکس عنوان شده که قرار است به زودی از طریق این دستگاه، از اینترنت ماهوارهای در ایران نیز استفاده کرد.
استارلینک چیست؟
استارلینک نام یکی از شرکت‌های ایلان ماسک، غول فناوری و سرمایه‌دار بزرگ است. او چهره‌ای شناخته شده است که در اخبار، نام او را در زمینه فرستادن شهروندان به فضا و خودروهای خودران و پیشرفته الکتریکی بسیار می‌شنویم.
ماسک در پروژه استارلیک می‌خواهد که با روشی ساده و کم هزینه، اینترنت پر سرعت را به مناطقی از جهان برساند که به هر دلیلی امکان استفاده از اینترنت شهری را ندارند. او برای این کار از تجهیزات ماهوارهای استفاده می‌کند.
البته استارلینک تنها شرکتی نیست که می‌خواهد این کار را انجام بدهد. ماسک می‌خواهد با کمک از امکاناتی که در شرکت دیگر خود به نام اسپیس ایکس ( که در زمینه هوافضا فعالیت می‌کند) انحصار بازار جهانی این نوع اینترنت را از آنِ خود کند.
استارلینک وعده داده که تاخیر اتصالات اینترنتی را به 20 میلی ثانیه برساند. این یعنی اینترنتی دست‌کم ۲۵ برابر سریع‌تر از سریع‌ترین سرویس‌های اینترنت روی زمین.
مدتی پیش برای اولین بار تصاویری از ترمینال‌های کاربری استارلینک ( یا همان دیش ماهواره) منتشر شد. قرار است این دیش‌ها که ایلان ماسک به آنها بشقاب پرنده‌های پایه‌دار می‌گوید با قیمتی در حدود 200 تا 300 دلار به بازار عرضه شوند. در سایت معرفی این محصول نوشته شده که کاربران کافی است این دو حرکت را به هر ترتیبی که می‌خواهند انجام دهند: «ترمینال را به برق وصل کن و آن را رو به آسمان قرار بده.» موتورهایی که درون این دیش‌ها تعبیه شده، خود به طور اتوماتیک آن را در موقعیت بهینه برای ارسال و دریافت داده‌ها قرار می‌دهد.
آیا می‌توان از اینترنت استارلینک در ایران استفاده کرد؟
از آنجا که در این روش، اینترنت به صورت ماهوارهای توزیع می‌شود، ممکن است این مساله به ذهن برسد که حالا می‌توان اینترنت را نیز مانند امواج تلویزیون‌های ماهوارهای، در ایران دریافت کرد؛ یعنی اینترنتی بدون سانسور و بسیار سریع‌تر از آنچه امروز در ایران وجود دارد.
جواب این سوال منفی است. آن‌طور که استارلینک گفته در حال حاضر این شرکت تنها می‌تواند خدمات را به محدوده‌های تعریف‌شده برای هر کاربر ارسال کنند که در اصطلاح به آن «سلول» گفته می‌شود. استارلینک می‌گوید اگر شما سخت‌افزارهای استارلینک را به منطقه‌ای خارج از سلول از پیش‌تعیین‌شده آن ببرید، اینترنتی دریافت نخواهید کرد.
سایت استارلینک، مدتی است در بخش ثبت‌نام اولیه خود، نام شهرهای ایران را نیز اضافه کرده است. اما آنچه باید بدانیم این است که اگر کاربران برای دریافت این سرویس، شهرهای ایران را انتخاب کنند، سایت به آنها می‌گوید که این خدمات در این منطقه ارائه نمی‌شود. یعنی در حال حاضر کسی نمی‌تواند مثلا با ثبت‌نام از تهران، این خدمات را دریافت کند.
بنابراین اگر کسی اعلام کند که در حال حاضر می‌توان با وارد کردن تجهیزات ماهوارهای به ایران، اینترنت استارلینک را دریافت کرد، ادعای نادرستی کرده است. در حال حاضر این تجهیزات حتی در کشورهایی مثل ایالات متحده نیز نمی‌توانند بیرون از ناحیه تعیین‌شده، اینترنت دریافت کنند.
بحث دیگر این است که شرکت‌ها بر اساس قوانین «اتحادیه بین‌المللی مخابرات» موظفند برای ارائه سرویس‌های ماهوارهای از هر کشور به صورت جداگانه مجوز دریافت کنند. بنابراین استارلینک در حال حاضر و با توجه به شرایط موجود نمی‌تواند بدون اینکه از دولت ایران اجازه بگیرد، چنین سرویسی را در کشور ارائه کند.
به عنوان نمونه، استارلینک برای ارائه سرویس اینترنت خود به کانادا، درخواستی را در ژوئن ۲۰۲۰ به دولت این کشور ارسال کرد و نهاد تعیین مقررات کانادا نیز آن را در نوامبر ۲۰۲۰ پذیرفت. دو ماه بعد یعنی در ژانویه ۲۰۲۱ بود که استارلینک توانست ارائه نسخه آزمایشی اینترنت خود را در کانادا آغاز کند.
به غیر از این، ممکن است موانع دیگری نیز وجود داشته باشد که دسترسی ساکنان ایران به این خدمات، ممکن نباشد. اما آنچه تا کنون می‌دانیم این است که این امکان حداقل به زودی در ایران امکان‌پذیر نخواهد بود و درباره آینده دورتر نیز سوالات و ابهام‌های زیادی وجود دارد.