تاریخ: ۱۴۰۰/۹/۲۴
مرگ دلخراش جوان سردشتی
 
 

کانال مانش؛ دوزخ پناهجویان عمدتا ایرانی. در سال 2020 در میان 15 ملیتی که خواسته‌اند به انگلستان بروند 4 هزار و 200 نفرشان ایرانی بوده‌اند. مسیری که هرگز بی خطر نبوده است. در تازه‌ترین مورد 27 نفر جان خود را از دست داده‌اند که بیشترِ قربانیان کورد بوده‌اند.

 
 
 

دیروز مقامات فرانسوی ملیت این قربانیان که 20 روز قبل در کانال مانش غرق شدند را اعلام کردند. 16 کورد ساکن اقلیم کوردستان و 4 افغان.

یکی از جان‌باختگان سیروان علی‌پور جوان 23 ساله سردشتی است که شهریور امسال شهرش را به قصد مهاجرت به انگلستان ترک کرد. او پس از اقامتی کوتاه در ترکیه پس از سه هفته به ایتالیا رسیده بود که در نهایت صبح ۴ آذر در کانال مانش به همراه دست‌کم ۲۷ پناهجوی دیگر جانشان را از دست دادند.

 
 
 
 

سازمان بین‌المللی مهاجرت گفته این واقعه از زمان جمع‌آوری آمار در سال ۲۰۱۴، بزرگترین تلفات جانی در کانال مانش است.

در این خصوص 5 نفر بازداشت شده‌اند.

 پیشتر نیز پنج نفر از اعضای یک خانواده‌ی کورد سردشتی در آب غرق شده‌ بودند. خانواده ایران‌نژاد پس دو بار تلاش ناموفق و پرداخت هزاران یورو به قاچاقچیان، بر اثر وزش باد و سرنگون شدن قایقشان در کانال مانش جان خود را از دست داده بودند.

بر اساس اظهارات فعالین مدنی سردشت، مهاجرت غیرقانونی به رویه‌ای مرسوم در این شهر به ویژه در میان جوانان تبدیل شده است. پیشتر گزارش‌های تایید نشده‌ای در رابطه با خالی از سکنه شدن چندین روستا به دلیل مهاجرت گروهی تمام ساکنان منتشر شده بود.

 عثمان مزین وکیل سردشتی که در در زمینه‌ی حقوق اقلیت‌ها و مهاجران فعالیت می‌کند می‌گوید: «مهاجرت مردم در سردشت و سایر مناطق کوردستان دلایل مختلفی دارد، نخست آنکه مردم در کوردستان و به‌ویژه در شهر‌های مرزی منبع درآمد و شغل ندارند و محصولات کشاورزی هم به شیوه سنتی تولید شده و درآمدی را عاید مردم نمی‌کند، از سوی دیگر میان مرکز کشور و این مناطق تبعیض فاحش وجود دارد، یعنی امکانات آموزشی، شغلی و رفاهی که در اختیار سایر مناطق قرار دارد اصلا در اختیار مردم این مناطق قرار نمی‌گیرد، این مساله باعث شده تنها راه امرار معاش مردم این مناطق کولبری باشد».

 
 
 

جمعیت سردشت بر اساس آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۵ حدود ۱۱۸ هزار نفر ثبت شده است. وریا حسن‌پور، عضو شورای شهر وقت سردشت، در فروردین‌ ماه سال 1399 در گفت‌وگویی با اشاره به این که سردشت با نرخ بی‌کاری ۲۳ درصد، بیشترین آمار بی‌کاری را در استان دارد، گفته بود که این آمار دو برابر میانگین استانی است.

حسن‌پور در این گفت‌وگو به آمار بالای آسیب‌های اجتماعی مانند بی‌کاری، افسردگی، طلاق و خودکشی اشاره کرده و گفته که ۹۰ درصد مردم این شهرستان دارای مشاغل کاذب هستند و «سردشت در آمار خودکشی منجر به مرگ در سال ۱۳۹۷ رتبه اول کشوری را به خود اختصاص داده است».

کمال حسین‌پور، نماینده سردشت و پیرانشهر در گفتگو با هاژه می‌گوید که پدیده مهاجرت صرفا مربوط به سردشت نیست. « مهاجرت دلایل زیادی دارد که یکی از آ‌نها بیکاری و عدم اشتغال است. ممکن است فرد زندگی در خارج را ترجیح دهد و یا احساس کند آن‌جا موفق‌تر است. اتفاق چند حادثه دلخراش و جان‌باختن موجب شده که مسئله مهاجرت در سردشت پررنگ شود؛ در حالی که مهاجرت مسئله‌ای است که به تمام کشور و حتی سایر کشورهای همسایه نیز مربوط می‌شود».

 
 کمال حسین پور - ایسنا
 

حسین‌پور در این رابطه پناهجویانی را مثال می‌زند که در مرز بلاروس با لهستان گرفتار شده‌اند، جایی که بیش از دو هزار کودک و زن و مرد پناهجو که بیشترشان کوردهای اقلیم کوردستان هستند در وضعیت نابسامانی قرار دارند.

این گفته‌های آقای حسین‌پور در رابطه با « عادی بودن مسئله مهاجرت در سردشت» در حالی ایراد می‌شود که وی در آذرماه سال گذشته در مصاحبه‌ای گفته بود که « از پنج ماه پیش، بیش از هزار نفر از مردان و زنان جوان سردشتی از کشور مهاجرت کرده‌اند. بیشتر این مهاجران را مردان و حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد را افرادی تشکیل می‌دهند که به صورت خانوادگی مهاجرت کرده‌اند».

او همچنین در اظهار نظری در رابطه با غرق شدن خانواده ایران‌نژاد گفته بود که «شرایط در سردشت به گونه‌ای است که افرادی مانند این خانواده هر چه دارند می‌فروشند و با کمک قاچاق‌چیان به ترکیه می‌روند و از آن‌جا راهی اروپا می‌شوند.

 

 

آمار دقیقی از میزان مهاجرت در ایران وجود ندارد. از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ حدودا ۵۰۰ هزار نفر به تعداد مهاجران ایرانی اضافه شده است. در واقع به طور متوسط، هر ساله ۵۰ هزار نفر از شهروندان ایرانی مهاجرت کرده‌اند. بخش مهمی از این مهاجرت، طی همین چند سال اخیر اتفاق افتاده است.

رئوف آذری، فعال مدنی ساکن سردشت به هاژه می‌گوید که معضل مهاجرت در ایران به یک اپیدمی تبدیل شده است. او معتقد است که این معضل در شهرهای مرزی ایران و به ویژه در مناطق کوردنشین و «کولبرنشین» پررنگ‌تر است.

«کولبری که در معرض خطرات فراوان قرار دارد ترجیح می‌دهد به جای دریافت 300 هزار تومان راه خارج در پیش بگیرد. پس از چند سال کارگری در یکی از کشورهای اروپایی قادر خواهد بود حتی ماهانه مبلغی برای خانواده‌اش نیز بفرستند. قاعدتا در چنین وضعیتی چشم و هم‌چشمی شهروندان نیز بی تاثیر نیست؛ زمانی که فرد وضعیت خود را با کسی که موفق به مهاجرت شده است مقایسه می‌کند می‌بیند که مهاجرت علی‌رغم تمام مشکلاتش تصمیمی بهتر خواهد بود».

 
 
 

آذری به اشاره به روستایی مرزی در سردشت به نام «قه‌لاره‌ش» که بیشتر جوانانش به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند، می‌گوید که علی‌رغم اینکه آمار مشخصی منتشر نشده است، با درنظر گرفتن جمعیت سردشت، میزان مهاجرت در این شهر به مقدار قابل توجهی نسبت با سایر شهرها افزایش پیدا کرده است.

در طول چندین دهه گذشته همواره نقدهایی بر عملکرد دولت‌ها مبنی بر توزیع نامتوازن زیرساخت‌های رفاهی و توسعه نیافتگی و محدودیتِ فرصت‌های شغلی در استان‌های مرزی ایران وجود داشته است. با مطالعه لایحه بودجه 1401 متوجه خواهیم شد که بودجه استان‌های آذربایجان غربی، کوردستان، کرمانشاه، ایلام و سیستان و بلوچستان به ازای هر نفر کمتر از 200 هزار تومان برآورد شده است. این در حالیست که بودجه استان‌هایی همچون یزد به ازای هر یک نفر بالاتر از یک میلیون در نظر گرفته شده است.

به نظر می‌رسد دولت فعلی نیز وضع هشدارآمیزِ موجود در شهرهای مرزی را چندان جدی نگرفته و امسال نیز باید منتظر افزایش کولبران کورد و سوخت‌بران بلوچ و پیامدهای متعاقب آن باشیم.