در سال‌های اخیر شمار فزاینده‌ای از گردشگران با کنار گذاشتن مقاصد تکراری و دیدنی‌های کلیشه‌ای، به نوعی در برابر «سفرهای فهرست‌محور» شورش کرده‌اند و مقصد غیره‌منتظره‌ای را برگزیده‌اند: گورستان‌ها!
به نظر می‌رسد گورستان‌ها در آستانه‌ی تبدیل شدن به تازه‌ترین مقصد داغ گردشگری در اروپا باشند، چراکه گردشگران به دنبال تنوع بخشیدن به برنامه‌ی همیشگی خود و قدم فراتر گذاشتن از موزه‌ها و کافه‌های مشهور هستند. شاید این ایده کمی وهم‌انگیز یا عجیب به نظر برسد، اما برای تافوفیل‌ها (کسانی که به گورستان‌ها و سنگ‌نوشته‌ها شیفتگی دارند) پرسه زدن میان سنگ قبرها راهی منحصربه‌فرد برای درک فرهنگ و تاریخ یک کشور است.
حتی کارشناسان گردشگری هم رشد روزافزون «گردشگری گورستان» را تأیید کرده و معتقدند این نوع سفر، فرصتی نادر برای «شورش علیه سفرهای قالبی و تکراری» فراهم می‌کند، به‌ویژه زمانی که گردشگری بی‌رویه بیشتر نقاط قاره را دربرگرفته است.
جذابیت گردشگری گورستان در چیست؟
جونو نامارا، فیلم‌ساز و تافوفیل که تاکنون صدها گورستان را در سراسر اروپا بازدید کرده می‌گوید: «گورستان‌ها مکان‌های ترسناک یا شبح‌زده نیستند.»
نامارا که از کودکی به تاریخ و فرهنگ گوتیک علاقه‌مند بوده، عشق عجیب خود را به مجموعه‌ای در شبکه‌های اجتماعی تبدیل کرده که در آن نشان می‌دهد چگونه مردگان به کمک «یادمان‌ها و رازهایی» که به جای می‌گذارند، همچنان بر زندگان تأثیر می‌گذارند.
از آرامستان‌های محبوب او می‌توان به هفت گورستان باشکوه لندن اشاره کرد؛ محل دفن چهره‌هایی چون کارل مارکس، امیلین پنکهرست و سِر هِنری تیِت و نیز پی‌یِر لاشز در پاریس، آرامگاه اسکار وایلد، جیم موریسون و ادیث پیاف و لاکن در بروکسل.
به گفته خودش: «مقصد بعدی من گورستان مرکزی وین (Zentralfriedhof) است؛ جایی که آهنگسازان و شاعران کنار هم به آرامش جاودان رسیده‌اند.» نامارا گورستان‌ها را «موزه‌های روباز» می‌داند که در آن‌ها هنر، معماری و باور در هم می‌آمیزند و ترکیبی کم‌نظیر از فرهنگ، آرامش و کنجکاوی را به بازدیدکننده ارائه می‌دهند.
رهایی از ازدحام و کلیشه‌ها
با افزایش بی‌سابقه‌ی گردشگران در کشورهایی مانند اسپانیا و یونان، یافتن چنین ترکیبی از فرهنگ و آرامش دشوار شده است. به همین دلیل است که گردشگری گورستان جان تازه‌ای گرفته و می‌تواند داستان یک شهر را «بی‌هیاهو و بی‌کلیشه» روایت کند.
نامارا می‌گوید: «گورستان‌ها معمولاً در دل محله‌های واقعی پنهان هستند، دور از تورهای اتوبوسی و فروشگاه‌های سوغاتی. وقتی دنبال گورستان‌ها می‌گردی، در واقع در تار و پود زندگی روزمره‌ی آن شهر قدم می‌زنی. می‌فهمی یک فرهنگ چطور یاد مردگانش را زنده نگه می‌دارد و از همین طریق درمی‌یابی چطور زندگی را معنا می‌کند.»
بهترین گورستان‌های اروپا برای بازدید
دکتر دن اوبراین، مورخ مرگ در دانشگاه بث بریتانیا هم از علاقه‌مندان این حوزه است. او ابتدا به‌دلیل علاقه‌اش به پیاده‌روی و تاریخ، جذب دنیای گورستان‌ها شده بود و در فاصله‌ی بین جلسات کاری به کاوش در این مکان‌ها می‌پرداخت. او می‌گوید یافتن گورستان‌های تازه برایش «به‌شدت اعتیادآور» شده و علاقه‌ی خاصی به شناسایی نمادهایی چون جمجمه و استخوان روی سنگ‌قبرها پیدا کرده که یادآور حتمی بودن مرگ هستند.
از مکان‌های مورد علاقه‌ی او می‌توان به گِری‌فرایِرز کرِکیارد در ادینبرو، تاور هَمْلِتس لندن و نیز کی هیل و واراِستون لین در بیرمنگام اشاره کرد. اوبراین می‌گوید بسیاری از این گورستان‌ها نزدیک پرجاذبه‌ترین مکان‌های اروپا قرار دارند، اما فرصتی برای آرامش و تأمل دور از ازدحام فراهم می‌کنند.
او همچنین توصیه می‌کند: «گورستان سن‌میشِل ونیز را از دست ندهید؛ گورستانی فعال در جزیره‌ای آرام، نزدیک مناطق پرگردشگر، جایی عالی برای قدم‌زدن یا نشستن در سکوت.»
او می‌گوید: «گورستان کوچک حیوانات در باغ‌های پَرِید شهر بَث هم گوهر پنهانی است که درست در قلب شهر است.» در فهرست آرزوهای آینده او، گورستان‌های تاریخی نیواورلئان، به‌ویژه سن‌لوییس شماره ۱، قدیمی‌ترین گورستان منطقه، قرار دارد.
شورش علیه سفرهای قالبی
هرچند بسیاری از گردشگران هنوز از ایده‌ی بازدید از گورستان‌ها احساس خوبی ندارند، اما آن‌هایی که دل به تجربه می‌سپارند، ممکن است به علاقه‌ای تازه دست یابند. کاترین واریلو، کارشناس استراتژی برندهای گردشگری در بنیاد The Plot، می‌گوید امروزه افراد بیشتری سفرهای خود را به «سفرهای خودشناسی» تبدیل کرده‌اند و بسیاری از آن‌ها تمایل دارند دوباره با داستان‌های انسانی و تجربه‌های دیگران ارتباط برقرار کنند.
او می‌افزاید: «علاقه به بازدید از گورستان‌ها در حال افزایش است و من آن را پیوندی مثبت با نیاکان و تاریخ محلی می‌دانم. بسیاری از کسانی که در این گورستان‌ها آرمیده‌اند، اثری بنیادین بر فرهنگ و تاریخ منطقه داشته‌اند و این مکان‌ها اغلب به‌شکل شگفت‌انگیزی زیبا هستند.»
«با افزایش آگاهی از ضرورتِ مسئولیت‌پذیری در برابر گردشگری بیش از حد، مسافران به‌دنبال ایستگاه‌های کوچک‌تر و کمتر شناخته‌شده هستند، از کلیساها و آرامگاه‌های باستانی گرفته تا ویرانه‌های تاریخی و مکان‌های مرتبط با اسطوره‌ها و افسانه‌ها.»
منبع: فرادید