جنایت 25 اسفند 1366 رژیم بعث عراق در شهر کُردنشین حلبچه و بمباران شیمیایی این شهر، سندی بین المللی از مظلومیت کُردهای عراق و حمایت کشورهای غربی از اقدام دیکتاتور رژیم بعث در آن دوران است.

همگان بر این امر واقف هستند که کشورهای غربی در دوران جنگ تحمیلی با فروش تسلیحات نظامی به رژیم بعث معاهده های بین المللی را زیر پا گذاشتند و این رژیم نیز که خود را تحت حمایت این قدرت های غربی می دید در چنین روزی یکی از غم انگیزترین و دردناک ترین رویدادهای تاریخ جنگ در جهان را رقم زد.

مرگ مردمان بی گناه حلبچه با طعم خردل (ایپریت) با چاشنی تاول زای گاز اعصاب تابون و سارین و بوی مرگ آور سیانوژن؛ تراژدی تلخ غیرمنتظره ای بود که پس از جنگ جهانی دوم رخ داد و هنوز هم پس از سال ها آثار و تبعات آن باقی است.

در آن زمان سکوت رسانه ای غرب، بخاطر موقعیت بین‏المللی عراق و حامیان غربی و عربی اش باعث شد که این تراژدی انسانی بازتاب گسترده ای نداشته باشد اما باز هم مرگ پنج هزار انسان بی گناه، خطایی نبود که در تاریخ جنایات جنگی رژیم بعث ثبت نشود. 

شهر حلبچه ساعت 14 روز 25 اسفند 66 توسط جنگنده بمب افکن های میراژ و سوپر اتاندارد فرانسوی ارتش متجاوز رژیم بعث بمباران شیمیایی شد. 

طبق اسناد موجود در این حملات هوایی که به دستور مستقیم صدام و علی حسن المجید معروف به علی شیمیایی صورت گرفت، پنج هزار نفر کشته و بیش از 15 هزار نفر از اهالی این شهر 30 هزار نفری مجروح شدند. 

نیروی هوایی عراق پنج نقطه شهر را با استفاده از انواع بمب های شیمیایی از جمله گازهای اعصاب وی ایکس، سارین و تابون و گاز خردل بمباران کرد. 

این شهر چند روز قبل از فاجعه یاد شده با بمب های متعارف هدف قرار گرفته بود و ساکنان آن اطلاع چندانی از بمباران شیمیایی و راه های مقابله با آن نداشتند که همین امر باعث افزایش تلفات و شدت این فاجعه شد. 

از منظر حقوق بین المللی؛ بمباران شیمیایی حلبچه نقض آشکار پروتکل 17 ژوئن 1925 در محکومیت کاربرد سلاح های شیمیایی، اسناد کنفرانس صلح لایحه 1899 و 1907، ماده 6 اساسنامه دادگاه نورنبرگ 1964، ماده 5 عهدنامه واشنگتن 1922، ماده 3 اعلامیه جهانی حقوق بشر 1948و کنفرانس منع کاربرد از سلاح های شیمیایی (پروتکل منع استفاده از سلاح شیمیایی 1929 و کنوانسیون چهارم ژنو 1949) بود. 

در مجموع 207 شرکت اروپایی از جمله شرکت هایی از کشورهای هلند، آلمان و فرانسه در دوران جنگ تحمیلی به رژیم بعث عراق سلاح کشتار جمعی شیمیایی فروختند.

بعدها دادگاه بین المللی لاهه جنایات بمباران شیمیایی صدام حسین را نسل کشی علیه بشریت اعلام کرد و به آن رای داد. 

در طول هشت سال دفاع مقدس نیز نیروهای عراقی بارها به استفاده گسترده از سلاح های ضد انسانی مبادرت کردند و با حمله های شیمیایی علیه اهداف جنگی و غیر نظامی ایران، رکورد استفاده مکرر و گسترده از این سلاح ها را به نام ارتش خود به ثبت رساندند. 

نخستین حمله شیمیایی عراق علیه ایران در بیست و سوم دی 1359 در 50 کیلومتری غرب ایلام صورت گرفت و سکوت مجامع بین المللی پس از این رویداد سبب شد تا این رژیم به استفاده از سلاح های کشتار جمعی ادامه و از آن پس به صورت مستمر نواحی گوناگون ایران و مناطق کُردنشین عراق را مورد هجوم سلاح های شیمیایی قرار دهد.

عراق هنگامی از سلاح های شیمیایی در طول جنگ تحمیلی بهره می برد که جزو 120 کشور امضا کننده پروتکل ژنو درباره منع استفاده از سلاح‏های سمی و شیمیایی بود.

داشتن سلاح های کشتار جمعی سرانجام بهانه ای برای کشورهای غربی برای حمله نظامی به عراق شد و همان کشورهایی ه به این رژیم سلاح شمیمایی داده بودند به این کشور حمله کردند.

هر چند دادگاه دیکتاتور رژیم بعث به بحث حلبچه نرسید و این صدام به دلیل سایر جنایاتش به مرگ محکوم شد اما مرگ وی پرونده های جنایات وی را مختومه کرد اما هنوز هم مزار شهدای حلبچه به عنوان سندی بر جنایات این رژیم پذیرای بازدید کنندگان غیر بعثی است. 

هر چند امسال پس از گذشت 30 سال از این فاجعه و تراژدی انسانی، شاید غبار فراموشی زمان روی این رویداد نشسته و افکار عمومی جهان تا حدودی آن را فراموش کرده باشد، اما نگرانی ها از وقوع دوباره چنین رویداد تلخی در جهان با توجه به تمایل روز افزون کشورهای غربی برای مجهز شدن به تسلحات کشتار جمعی، نیازمند بررسی و تامل بیشتر محققان و پژوهشگران است.

طرفداران و حامیان صلح و انجمن های مقابله با گسترش تسلیحات کشتار جمعی در جهان می توانند پرونده حلبچه و کشتار پنج هزار انسان بی گناه را به عنوان سندی گویا به مجامع جهانی ارائه دهند.