بیش از 70 درصد تالاب بین المللی کانی برازان مهاباد خشک شد

به گزارش پایگاه خبری – تحلیلی هاژه، خشکسالی و عدم مدیریت منابع آب، اینبار حیات تالاب کانی برازان مهاباد را بصورت جدی تهدید می‌کند، زنگ خطری که ماه‌ها و سالهاست به صدا درآمده است.

 

درحالیکه سالانه طبق برنامه مشخصی بدون درنظر گرفتن ملاحظات جوی و منطقه‌ای میلیون‌ها مترمکعب آب شیرین سدها به دریاچه ارومیه سرازیر می‌شود، قانون حق‌آبه تالاب‌های با ارزش بین‌المللی و ملی بدست فراموشی سپرده می‌شود، این روند خشک شدن تالاب، نابودی حیات وحش، تصرف و تبدیل زمین‌ تالاب‌ها را درپی داشته است.

روزگاری نه‌چندان دور، تالاب کانی برازان میزبان صدها نوع پرنده و گونه جانوری کم‌یاب بود که پس از طی میلیون‌ها کیلومتر این تالاب را به عنوان استراحت‌گاه خود انتخاب می‌کرد، همین امر موجب شد تا در سال 1389 به عنوان تالابی بین المللی ثبت گردد و بعدها اولین سایت پرنده‌نگری کشور نیز در آن احداث شود.

در چند سال گذشته خشکسالی و تنش آبی موجب شده این تالاب دستخوش تغییراتی شود، دیگر از گله گاومیش‌های محلی که زمانی منبع درآمد روستائیان بود خبری نیست، هرازگاهی گزارشاتی از کاهش یک گونه در معرض انقراض هم منتشر می‌شود و حالا خبری از آب هم نیست.

چند روز مانده به سفر بخشی از پرندگان مهاجر قاره‌های دیگر به مهاباد، بخش عمده این تالاب خشک شده و ادامه این روند شاید در روزهای آینده به خشک شدن تمام عرصه تالاب منجر شود، تاکنون صدای فعالان محیط زیستی و انجمن‌های مدافع حیات وحش به جایی نرسیده است.

بی تدبیری در مواجه با خشکسالی در استان پر آب آذربایجان غربی مربوط به چند ماه و یا چندسال نیست، سال‌ها دریاچه ارومیه مرگ تدریجی خود را آغاز کرد، بدون اینکه برنامه‌ای جامع و مشخص برای احیای آن داشته باشند، از سویی دیگر توسعه باغات، زمین‌های آبی و به تبع آن چاه‌های غیرمجاز کشاورزی بدون بکارگیری آبیاری نوین و مدرن، بیش از پیش سرعت نابودی دریاچه و تالاب‌های حاشیه آن را سرعت بخشید.

عدم جایگزینی روش‌های آبیاری نوین بجای سنتی و کاهش حق‌آبه کشاورزان، زمینه را برای افزایش چاه‌های غیرمجاز و برداشت‌های غیرمجاز از رودخانه و مخازن سد مهاباد افزایش داده، از سویی دیگر تزریق چند مرحله‌ای حق‌آبه تالاب کانی برازان با برداشت‌های غیرمجاز آب از کانال و رودخانه به نصف کاهش یافته است.

مسوولان شهرستان و استان از سویی از خشکسالی شدید پاییز و لزوم عدم کشت پاییزه خبر می‌دهند و از سویی دیگر حق‌آبه تالاب‌ها را به فصل پاییز موکول کرده‌اند تا با ایجاد تناقض در مدیریت منابع آب، زمینه را برای برداشت غیرمجاز از حقابه‌ها تأمین کنند.

 

بازدید میدانی خبرنگاران هاژه از کانی برازان و تصاویر تالاب خشک شده، حاکی از تهدید بخش عمده‌ای از حیات وحش تالاب کانی برازان مهاباد در معرض خطر قرار گرفته و اگر اقدامی عاجل در این باره صورت نگیرد، فاجعه تالاب هورالعظیم در کانی برازان مهاباد تکرار می‌شود.

بیش از یک دهه از ثبت کانی برازان به عنوان تالاب بین المللی می‌گذرد و با وجود احداث اولین سایت پرنده نگری کشور، همچنان فاقد امکانات زیرساختی همچون جاده، آب و اماکن اقامتی می‌باشد. اگرچه مطالعات گردشگری آن به پایان رسیده، اما خبری از اجرا و یا احداث ساختمان و ابنیه نیست و حتی بخشی از ابنیه‌های سبک فاز اول آن به سرقت رفته است.

 

اداره محیط زیست و میراث فرهنگی موفقیت‌های تالاب کانی برازان مهاباد را ناشی از تلاش‌ها و عملکردهای خود می‌دانند، اما از رفع چالش‌ها و مشکلات این تالاب با ارزش شانه خالی می‌کنند.

فاروق سخنور رییس اداره محیط زیست شهرستان مهاباد با تایید خشک شدن بخش عمده‌ای از این تالاب به خبرنگار هاژه گفت: بدلیل خشکسالی‌های چند سال گذشته، به ویژه امسال و همچنین افزایش میزان تبخیر، تالاب بین المللی با کم‌آبی شدید روبرو بوده است.

وی افزود: تنها 30 درصد از مساحت آبی تالاب کانی برازان باقی مانده و مسوولان پیگیرند تا در روزهای آینده 2 میلیون مترمکعب آب حق‌آبه این تالاب را از سد مهاباد رهاسازی کنند.

سخنور تصریح کرد: فصل مهاجرت پرندگان در 2 بازه زمانی 15 شهریور و پاییز آغاز می‌شود که فصل مهاجرت پرندگان کشورهای اسکاندیناوی به سمت مناطق جنوبی آغاز شده و در مسیر خود مدتی در تالاب کانی برازان ماندگار می‌شوند و بعد از آن به مسیر خود برای مناطق جنوبی ادامه می‌دهند.

وی اضافه کرد: فرصتی چند روزه برای تأمین حق‌آبه تالاب وجود دارد و انتظار داریم رهاسازی بصورت یکباره انجام شود تا از برداشت غیرمجاز جلوگیری گردد.

سلیمان پاکزاد معاون سیاسی فرماندار مهاباد نیز در این باره در گفتگو با خبرنگار هاژه با تأسف‌بار خواندن وضعیت تالاب کانی برازان اظهار کرد: بر اساس گزارشات رسیده و بازدیدهای میدانی مشکلات کانی برازان مهاباد بررسی شده و در تلاشیم تا با تأمین حق‌آبه اصلی‌ترین مشکل تالاب را برطرف نماییم.

وی در رابطه با مشکلات زیرساختی تالاب کانی برازان مهاباد، افزود: در بازه‌های زمانی مختلف اعتباراتی برای بخش زیرساخت جاده مصوب می‌شود ولی به نتیجه نمی‌رسد.

پاکزاد با محدود خواندن اعتبارات استانی تصریح کرد: تاکنون برنامه‌ریزی مشخص و اعتباری مشخص شده برای اصلاح زیرساخت‌های این تالاب وجود نداشه و در این اواخر با همکاری جوامع محلی طرح جامع گردشگری تالاب کانی برازان تهیه شده که اجرای ان می‌تواند کانی برازان را به بهترین شکل ممکن توسعه دهد.