| تاريخ: ۱۴۰۰ دوشنبه ۲۳ اسفند ساعت ۲۲:۳۰ | بازدید: 943 نظرات: 0 کد مطلب: 17867 |
گۆمیلکەی ترس و ژیان
عەزیز وەلیانی
بەڵام ''ترس'' لە نەهامەتییەکانی ژیانی سەردەم، نە تەنیا دەبنە لەمپەرێک لە بەر دەم جیهانی ئاواتەکان، تەنانەت تەگەرە و کۆسپن بۆ بینینی خولیا و خەونەکانیش! بەدی کردنی خەون و ئامانج‌گەلێک کە شکۆی ئینسانییەت و نیشتمانی پێوەیە.
لەم وتارەدا گەرەکمانە خۆ لە قەرەی ئەم ڕاستییە بدەین کە لە سەردەمی ئێستا، بۆ زۆرینەی جەماوەر، ''ترس لە ژیان'' جێی بە ترسی مردن لێژ کردووە.
با جارێ لەوە سەرمان وەرسووڕێنین کە لە پەراوێزی ئەم ڕەوتە گشتییە‌دا لە زەمەنێکی تر، نەسرەوتووانێک لە مەیدانی ڕاستەوخۆی مەرگ و نەمان‌دا، وەها گیرۆدە و پێناوداری ڕێبازێکی پیرۆز و مەزنن کە تەنانەت کاتێ ساردبوونەوەی هاواڵێکیان بە چاو دەنگێون، مشوور و بڕوا تەلی تاری عەشقیان دەبزوێ و بە سەمفۆنیای هەرمان سەری دێوی ''ترس'' لە ژێر تەوژمی دەست و مەچەکیان دەپلیقێتەوە و مەرگ بۆیان دەبێتە گەمەیەک.
لەم سەردەمەدا ''ژیان''ی لێوڕێژ لە سەخڵەت و ئازار، خۆی لە ئاوێنەی چڕژاوی ''ترس''دا دەبینێتەوە. ئەگەر خۆمان لە ڕاستە‌ڕێ لا نەدەین، دەمێکە ڕووحی کۆمەڵایەتی هەرێمی ژیانمان لە ژێر شوێن‌دانانی هەندێ فاکتۆری گرینگ زۆر بێ‌هەست و ئارام بەرگی نوێی بە سەر کێشراوە.
دەمێکە لای بەشێ لە ڕووناکبیران حەز و خەونە پیرۆزەکان کە ''مردن'' لە پێناویان‌دا مانای هەبوو، لە ژێر تەوژمی بەرداشی زەمان لە بیر چوونەوە. لای هەندێ لە شاعیران، وێنای خولیا و خەونی پیرۆز یاساغە و ناڕەوا، نەکا لە تەعبیری بەکردەوەیان، پڕیشکێ پەنگر بەربێتە دامێنی مەعشووقی سیمین‌بەدەنی دیوانی شێعریان! نەکا لە جەرگەی هاوار بۆ نان و ژیان، گوێی جەماوەر کەڕ بێ بۆ بیستنی ناو و نازناویان!
دڕدۆنگی و نەبوونی متمانە بە کەلام و کەسایەتیی یەکتر، لە ڕوخسار و بزەی ژاراویی بەردەنگت تەواو هەست پێدەکەی و ئازار دەبینی. گەلێ جار دوور لە چاوەڕوانی وڵامی بەردەنگی بەناو ڕووناکبیرت لە گوین چزووی دووپشک چزەت لە دڵ هەڵدەستێنی و ئازار دەبینی!
ڕکابەری تەنانەت لە بەستێنی ''هونەری و فەرهەنگی''ش چ بە پێودانی پێشوو نەماوە، وێنەی مامڵەی بازاڕی بە خۆوە گرتووە! بە زمان و ئاماژە وەباڵ بۆ وتەکانت دەکێشێ، بەڵام لە بنەبانی مێشکی‌دا، تۆوی کەساس بوون یا سڕینەوەی تۆ دەچێنێ! بە واتایەکی تر، هەڵکشانی خۆی بە سەر زنجیرەبەرزایی‌یەکانی خولیا و مەبەست، لە کەنەفتی یا داکەوتنی تۆدا دەبینێتەوە!!
هەڵبەستنی پردی ڕیا و درۆ، بۆ پەڕینەوە لە ڕووباری ڕاستی بووەتە دیاردەیەکی باو و ئاسایی.
فەسادی ماڵیی گەندەڵکاران، هەر لە سرینچاوەی سەرەکییەوە بگرە تا قاناوی شارەکان، شکۆی ئینسانییەتیان چڕژاندووە و بووەتە ناسۆرێک لە سەر دڵی کۆمای هەراوی خەڵکی وڵات.
دەمێکە فڕەی پووڵی شەق بووەتە جێگری ودمی کەلام و قەڵەم. داخەکەم تەنانەت بەشێ لە زانایانی خاوەن‌قەڵەم و بەرهەم، لەو پەڕی بەرزەدەماغی و فیز و غروورەوە ئەڕواننە کۆمەڵگا، ڕووشکێنی، ڕووگرژی و تیز و تەشەر، بووەتە هەڵوێست و دیالۆگی زاڵ. بە هیچ لەونێ خۆ لە ئاوێنەی نەقد و ڕەخنە‌دا نابیننەوە؛ وەک ئەوەی لە بارەگای خوا ڕۆنیشتوون! تەنانەت تەلی شعووریان بە گڤەبای سروشتیش نالەرێ کە ئەو دارستانەی بەروبووی فرەیە، بەردەوام سەری لە کڕنۆشە بۆ خاک.
دەمێکە لە کۆمەڵگامان‌دا قسەی دڵ و زمان تا بڵێی لێک دوور کەوتوونەوە. ئەو پەندەی پێشینیان لە نێو شار و ئاوایی زایەڵەی دێ و لە گوێ‌دا دەزرینگێتەوە:” بە دەم دۆستە، بە دڵ کۆستە “.
بیستنی شڵەژانی پێوەندیی نێوماڵەکان و پێخوست بوونی گەلێ بایخی ئەخلاقی و کەرامەتی ئینسانی، دڵت ڕێک دەکوشێ و تەنانەت جاڕز و هیوابڕاو دەبی لە کۆمەڵگا و لە ژیان.
چ گەرووکوش و دڵ‌هەژێنە، ژیان لە هەرێمی حەیا کە لە سووچێکەوە داماڵدرێ لە بەرگی پاکی و شەڕافەت! چ پشووتاسێن و جەرگ‌بڕە، پیاسە لە گوڵستانێ کە ژێرپێت سێ‌چوکڵ و ڕوانگەت باغچەی بە درک‌و‌داڵ بێ.
ساڵیانێکە لە بەر دەم دەرگای هومێد بە داهاتوو هەڵوێستاوین، کەچی تەنیا بە فیزی نوستالژیاوە دڵخۆشین بێ ئەوەی دەرسمان وەرگرتبێ! ساڵیانێکە شاعیر بە سۆز و هاوارەوە، بە بێژینگی عەقڵ و ئەزموون” بانگی ئازادی و گڕووی یەکسانی “گێژەو دەکا، پێی‌هەڵدەڵێین، پیک فڕ هەڵدەدرێ، کەچی ئێستاشی لەگەڵ، هەر یەک لە سووچێکەوە دەستەوئەژنۆ لە داووتەلی لێک‌ترازان گیرساوین، ئینجا بە بزە و تیزەوە دەفەرمووین: ''ئاسۆ ڕوونە''.
بە تووتووش بە بیرم‌دا نەدەهات ڕۆژایەک بەرەبەری نەورۆز و ساڵی نوێ، بە نووکی قەڵەمی بێ‌بڕشتم تانە بدەم لە ڕووحی کۆمەڵگا و چۆڕاوگەی زووخاوی بەم چەشنە سەرڕێژ بکا، بەڵام لێگەڕێن با ڕاستییەکان بدرکێن و لە خەوی دەسکرد ڕاچڵەکێین تا چیدی نگریسانی شەو نەبنە تاپۆ و مۆتەی ئامانج و خەونەکانمان. لێگەڕێن با چیدی دەلاقەی نەقد و ڕەخنە بە ڕووی خۆمان‌دا گاڵە نەدەین، با لە سەر گازەرای پشت ئاوەڵا بێ، بەڵکوو ڕۆژێ دەمەوبەیان شنەی عەترپژێنی مانگی گوڵان، ڕەپستەی گەنم و جۆ بلەرێنێتەوە تا نیشتمانمان بەرەو فەڕعانی و بەهارێکی بێ‌خەزان بێتەوە.
گۆڤاری مەهاباد، ژمارە ٢٢٢، ڕەشەمەی ١٤٠٠هەتاوی
