فنلاند و سوئد به ناتو می‌پیوندند

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در اسفندماه سال گذشته گفت که «عملیات ویژه» کشورش علیه اوکراین، اقدامی پیشگیرانه برای پایان دادن به گسترش «بی‌پایان» ناتو در خاک سابق روسیه، یعنی اروپای شرقی و اتحاد جماهیر شوروی سابق، خواهد بود.

سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در شروع آغاز جنگ سرد در سال 1949 تنها 12 عضو داشت. پس از فروپاشی شوروی در سال 1991، 11 کشور اروپای شرقی (که قبلا تحت‌الحمایه مسکو بودند) و سه جمهوری شوروی به این اتحاد پیوستند.

کرملین این گسترش را یک تهدید وجودی می‌دید و درخواست برای پایان دادن به آن، بخشی از فهرست درخواست‌های پوتین بود که پیش از تهاجم ۲۴ فوریه به اوکراین، به غرب داده شده بود.

سوئد و فنلاند روز یکشنبه قصد خود را برای پیوستن به این پیمان نظامی اعلام کرده‌اند و قرار است روز چهارشنبه رسما درخواست عضویت خود را به ناتو ارائه کنند البته این عضویت شامل استقرار پایگاه نظامی یا سلاح‌هسته‌ای نخواهد بود.

 مخالفان آقای پوتین بر این باورند که اعلامیه‌های استکهلم و هلسینکی مبنی بر حضور در ناتو، ضربه مضاعفی به شهرت پوتین هم در خارج و هم در داخل وارد می کند.

• ناتو

همین چند سال پیش، برخی از نیروهای سیاسی، ناتو را یادگاری منسوخ از جنگ سرد می‌دانستند. اما حالا نه، زیرا اروپا (به استثنای مجارستان و صربستان که دوست پوتین هستند) متوجۀ خطرِ قاطعیت جدید روسیه و آنچه برخی آن را بی احترامی به نظم جهانی پس از جنگ جهانی دوم می‌نامند، شده است.

فنلاند و سوئد، با توجه به اینکه آقای پوتین چقدر غیرقابل پیش بینی شده است، انتخاب خود را چیزی کاملاً قابل درک و منطقی می‌دانند. قبل از حمله روسیه به اوکراین، مسکو با وجود صف‌آرایی نظامی در مرز این کشور حمله نظامی را انکار می‌کرد. از این جهت مدافعان سوئدی و فنلاندی عضویت در ناتو می‌گویند که تضمین‌های آقای پوتین بی‌ارزش است.

 

از سوی دیگر حافظه جمعی دو کشور آ‌ن‌ها را وادار کرده تا در برابر یک دشمن قدیمی از خود محافظت کنند. سه قرن پیش، پتر کبیر اولین تزار روسیه بود که تاج امپراتوری را به دست آورد اما تنها پس از پیروزی در یک جنگ ویرانگر 21 ساله علیه سوئد.

این پیروزی روسیه را به یک قدرت تمام عیار اروپایی تبدیل کرد و پیتر پایتخت جدید خود، سنت پترزبورگ را در ساحل بالتیک ساخت. از آن زمان، استکهلم در جنگی شرکت نکرده است و اصولاً از هرگونه اتحاد نظامی و دیپلماتیک دور مانده است.

یک قرن بعد، روسیه، فنلاند را از سوئد گرفت. پس از انقلاب بلشویکی 1917، فنلاند جدا شد و مجبور شد در جنگ خونین زمستانی 1939-1940 بجنگد، زیرا جوزف استالین بر آن بود تا استان امپراتوری سابق را پس بگیرد. جنگ، مسکو را به تنگنا آورد و راه را برای حمله آدولف هیتلر، رهبر نازی‌ها به اتحاد جماهیر شوروی در سال 1941 هموار کرد. در طول جنگ سرد، هر دو کشورِ شمال اروپا ترجیح دادند به خرس روسی کاری نداشته باشند و علیرغم پیشنهادهای متعدد برای پیوستن به ناتو، متعهد نشدند.

اما سوئد و فنلاند در همین حد نماندند. آنها همکاری خود را با ناتو پس از الحاق کریمه به روسیه در سال 2014 تعمیق کردند و حال حمله آقای پوتین به اوکراین دو کشور را به سمت عضویت کامل سوق داده است.

• «تغییر تاریخی»

هر دو کشور عضویت در ناتو را آغاز عصر جدیدی می دانند. سالی نینیسته، رئیس جمهور فنلاند روز یکشنبه گفت «یک فنلاند محافظت شده، به عنوان بخشی از یک منطقه شمال اروپا، با ثبات، قوی و مسئول متولد می‌شود.» ماگدالنا اندرسون، نخست وزیر سوئد نیز ساعاتی بعد گفت «بهترین چیز برای امنیت سوئد و مردم سوئد، پیوستن به ناتو است. ما معتقدیم که سوئد به تضمین‌های امنیتی رسمی که با عضویت در ناتو به دست می‌آید نیاز دارد» و ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو گفت که عضویت، ثابت می کند که «تجاوز به درد نمی خورد» و درخواست عضویت سوئد و فنلاند در این ائتلاف با فوریت بررسی می‌شود.

• هشدارهای مسکو

مسکو با رگباری از تهدیدها پاسخ داده است؛ عرضه برق به فنلاند را متوقف کرده و قول داده حضور تسلیحات هسته‌ای در منطقه بالتیک را افزایش دهد.

دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهور روسیه بین سال‌های 2008 و 2012 و معاون کنونی شورای امنیت روسیه، گفته «دیگر نمی‌توان درباره وضعیت عاری از سلاح هسته‌ای برای منطقه بالتیک صحبت کرد، تعادل باید برقرار شود».

سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه نیز روز دوشنبه به رسانه‌های روسی گفت «این یک اشتباه بزرگ دیگر با پیامدهای گسترده است».او گفت: «آنها نباید توهم داشته باشند که ما به سادگی با آن کنار می آییم و همچنین بروکسل، واشنگتن و دیگر پایتخت های ناتو نیز نباید این توهم را داشته باشند».