۱۴۰۳/۲/۹ ۱:۲۷
| تاريخ: ۱۴۰۲ شنبه ۲۹ مهر ساعت ۱۶:۵ | بازدید: 420 نظرات: 0 کد مطلب: 22030 |
آسیب های مدلینگ کودکان کدام است ؟
پدیده مدلینگ کودکان بحث فراگیرتری را شامل می شود و آن هم مباحث اخلاقی است. آیا والدینی که عکس کودک خود را در شبکه های اجتماعی قرار می دهند حق چنین کاری دارند و یا خیر
صنعت مدلینگ با همه ظواهر فریبنده اش حالا به دنیای صادقانه کودکان هم پا گذاشته و روزی نیست که عکس هایی از تیپ ها و مدل های مختلف این کودکان در فضای مجازی منتشر نشود. صنعتی که در سال های اخیر روی چشم های نافذ کودکانه، گونه های گل انداخته، نقش بستن خنده روی صورتی با دو دندان تازه درآمده و ادا کردن یک جمله با کلماتی شکسته و ناقص حساب باز کرده است.
این کودکان از بازی کردن دور می مانند و باید ساعت های کودکی خود را در اتاق های پرو صرف کنند و به لنز دوربین خیره شوند که به تعبیر جامعه شناسان «دست کاری در دوران کودکی» است. خردسالان برای بزرگ شدن، اجتماعی شدن و یافتن هویت و توانمندی خود، باید دنیای کودکی را تجربه کنند؛ بازی کنند، قهر کنند، نقاشی بکشند. اسباب بازی هایشان را خراب کنند.
اما برخی از والدین برای ایجاد جذابیت و به قول مجازی ها، لایک خور کردن یک صفحه، دنیا و دوران کودکی فرزندانشان را دست کاری می کنند.
آن ها کودک خود را محدود به رفتار ها و استایل های مدلینگ می کنند؛ مثل لباس پوشیدن یا راه رفتن به شکلی خاص. یک کودک از نظر عقلی و فهمی در جایگاهی نیست که بتواند برای خودش راهی انتخاب کرده یا تصمیمی بگیرد بنابراین خانواده او را در این مسیر قرار می دهند.
محمدرضا کاظمی، فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان در واکاوی این موضوع بیان می کند: «پدیده مدلینگ کودکان بحث فراگیرتری را شامل می شود و آن هم مباحث اخلاقی است. آیا والدینی که عکس کودک خود را در شبکه های اجتماعی قرار می دهند حق چنین کاری دارند و یا خیر.
اگر این کودک بعدها در بزرگسالی از عکسی که در شبکه های اجتماعی قرار دارد ناراحت باشد و یا مورد طعنه و تمسخر دیگران قراربگیرد آیا والدین می توانند این مشکل را حل کنند. طبیعتا این گونه نیست و چون این کار بدون اجازه فرزندان صورت می گیرد و آنها توانایی ذهنی و شناختی لازم را ندارند، نمی توانند تصمیم بگیرند پس باید دقت کرد. در مورد پدیده مدلینگ کودکان هم که شبکه های اجتماعی و مجازی را در بر می گیرد و یا به صورت تیزرهای تبلیغاتی و بیلبوردها در خیابان ها نصب می شود، حساسیت ها بیشتر است و باید در این مورد بیشتر دقت شود.
از نظر اخلاقی ما به عنوان والدین باید بدانیم که این حق را داریم که برای فرزندانمان این تصمیم را بگیریم یا نه.
نکته مهم این است که کودک توانایی تصمیم گیری و شناخت حسن و قبح و سود و ضرر را ندارد و در این راه وابسته به نظر والدین است و به عبارتی نظر والدین در این مورد شرط است. بنابراین پدر و مادر باید حساسیت موضوع را درک کرده و بدانند که در واقع آنها دارند تصمیمی می گیرند که ممکن است آینده کودک را تحت تاثیر قرار دهد. مسیر کودک را تعیین و یا تغییر دهد و در نتیجه با توجه به حساسیتی که وجود دارد باید بهترین و دقیق ترین تصمیم را بگیرند. کودک مدلینگ عکس ها و تصاویرش در جاهای مختلف پخش می شود و یا شیوه و استایل خاصی ممکن است در زندگی پیش بگیرد که بعدها والدین را مورد سوال قرار دهد که چرا این تصمیم را در مورد من گرفتید و طبیعتا آنها باید توضیح خوب و قانع کننده ای ارائه دهند.»
کاظمی در مورد دلایل به کارگیری کودکان در صنعت مدلینگ عنوان می کند: «حتما این کار به دلایل متفاوتی صورت می گیرد. گاهی والدین اصلا در این فکر نیستند و افرادی که در این حوزه فعالیت می کنند به دلایلی نظیر ظاهر کودک و یا شیرین زبانی هایش، او را مناسب برای این کار می دانند.
ممکن است والدین خیلی به تبعاتش فکر نکنند و تصمیم بگیرند و در نهایت راضی بشوند. آنهایی هم که این پیشنهادات را مطرح می کنند طبیعتا راه های قانع کردن والدین چه از نظر مالی و چه از نظر امور دیگر را بلدند و از این طریق والدین تحت تاثیر قرار می گیرند. از طرفی بعضی از والدین خودشان این تصمیم را می گیرند.
گاهی اوقات هم می خواهند آن نیازهایی که خودشان به آن نرسیده اند و به گونه ای سرکوب شده و شرایط برایش مهیا نبوده را در فرزندانشان جست و جو کنند و در واقع فرزند را وسیله ای برای ارضای نیازهای خود می پندارند.»
آسیب های مدلینگ کودکان
این فوق تخصص روانپزشکی در خصوص تبعات و آسیب هایی که مدلینگ می تواند برای کودکان به همراه داشته باشد، می گوید: «این آثار و تبعات را حداقل باید در سه سطح بررسی کرد.
سطح اول سطح فردی است یعنی تبعاتی که ممکن است برای خود کودک وجود داشته باشد.
سطح دوم خانواده قرار دارد یعنی تبعاتی که خانواده را درگیر می کند
سطح سوم جامعه را باید در نظر گرفت و اتفاقی که ممکن است دردراز مدت در سطح اجتماع رخ دهد.
در سطح فردی، قاعدتا کودک بیش از هرکسی درگیر این ماجرا می شود و تبعات و پیامدهای منفی آن بیش از همه او را درگیر می کند و فاصله گرفتن از کودکی مهمترین پیامد این مسئله است.
بی تردید کودکی که باید برای مدلینگ تمرین کرده و ژست های لازم را اجرا کند، ارتباطش با دنیای کودکی و بازی با همسالان قطع می شود. در حالی که کودک در این سن باید درگیر فعالیت هایی باشد که مناسب سن اوست و با افرادی در ارتباط باشد که همسن وی هستند
کودک هنوز این توانایی شناختی را ندارد که با بسیاری از مسائل رو به رو شود و ممکن است به دلیل ورود به صنعت مدلینگ با مسائلی مواجه شود که روی ساختار ذهنی او اثر بگذارد و تمام زندگی اش را تحت شعاع قرار دهد. به عنوان مثال ممکن است آرایش کردن و یا برخی رفتارها که به ظاهر ساده و نمادین است، کودک را وارد دنیایی کند که درک و فهم آن را ندارد و بر فکر و ذهن او اثرات ماندگاری به جا بگذارد، بنابراین ورود کودک در دنیایی که برایش قابل درک و فهم نیست آسیب زا است.
از طرفی باعث می شود که کودک توجه اش به ظاهر و تن و زیبایی جلب شود. چون مدلینگ در واقع استفاده ابزاری از کودک و ظاهر وی است و باعث می شودکودک در بزرگسالی همین مسیر را ادامه داده و تصور کند زیبایی ظاهر اصل است و همین مورد را به عنوان ارزش قلمداد کرده و از استعدادها و توانایی های ذاتی و ذهنی اش غفلت کند.
این امر مسیر آینده کودک را تغییر داده و این حس را در کودک تقویت می کند که اگر می خواهی مورد تایید دیگران باشی باید برای بهبود ظاهرت تلاش کنی و اگر ظاهرت مورد پذیرش و توجه نباشد خودت هم مورد تایید نیستی، موضوعی که به احتمال زیاد حس خودشیفتگی و بهتر بودگی را برای کودک به همراه دارد. نکته دیگر که باید خیلی مورد توجه قرار داد این است که در دوران نوجوانی به طور ناگهانی ظاهر فرد تغییر کرده و چندان خوشایند نیست و چون عادت کرده همیشه مورد تایید باشد، به علت عدم تایید دیگران سرخورده می شود.»
نباید زیبایی های ظاهری به اصل و ارزش تبدیل شوند
کاظمی خاطرنشان می کند: «مدلینگ کودک در سطح خانواده و اجتماع نیزآسیب هایی دارد. خانواده ای را در نظر بگیرید که تمام فکر و ذهنش در وهله اول به جای اینکه تقویت اخلاق و تعاملات اجتماعی فرزند باشد، معطوف بر این است که کودک چه بپوشد و چه چیزی بخورد تا ظاهرش زیبا بماند و از پدیده مدلینگ جا نماند.
چنین خانواده هایی حفظ ظاهر و زیبایی را مهمتر از ذهن و اخلاق و تربیت کودک می دانند. وقتی خانواده ها درگیر این مسئله می شوند، ما با یک مشکل در سطح اجتماع مواجه می شویم به این صورت که اجتماع هم همین ها را اصل قرار می دهد.
یعنی جامعه هم ممکن است کسی را که یک کار بزرگ علمی کرده نادیده بگیرد و همه تمرکز جامعه، بر افرادی است که خوش لباس یا خوش تیپ هستند و این به یک اصل تبدیل می شود. باید حواسمان باشد که ارزش آدم ها را اخلاق و توانایی علمی آنها تعیین می کند.
توانایی هایی که به پیشرفت جامعه کمک می کند. بنابراین نباید زیبایی های ظاهری به اصل و ارزش تبدیل شوند. کودک مانکن ها تمام توجه و انرژی خود را صرف کارشان می کنند و در بزرگسالی نمی توانند روی درس یا یک کار تخصصی تمرکز کنند. آنها فقط به خاطر ظاهر زیبایی که دارند مورد توجه افراطی قرار می گیرند و دیگر نیازی نمی بینند تا تلاش کرده و در شغلی که برای جامعه مفید است پیشرفت کنند.» این توجه افراطی به کودک مانکن ها، اختلالات روان پزشکی را برای این بچه ها به همراه خواهد داشت.
البته به گفته روانشناسان نمی توانیم این مسئله را راجع به همه کودک مانکن ها تضمین کنیم چون عموما در مسائل انسانی دو دو تا چهار تا جواب نمی دهد و انسان یک موجود غیرقابل پیش بینی است.
همیشه ما از احتمالات و ضریب احتمالات برای پیش بینی رفتارهای یک انسان صحبت می کنیم.
بر این اساس بچه هایی که مورد توجه های افراطی قرار می گیرند ممکن است که به چند مشکل روان شناسی و روان پزشکی دچار شوند.
حمید فرزادی، روانشناس بالینی در این باره می گوید: «کودک نیاز به توجه متعادل دارد زیرا توجه زیادی یا برعکس آن، به روح و روان کودک آسیب می رساند.
کودکانی که به عنوان مانکن استفاده می شوند در معرض توجه افراطی قرار می گیرند. زمانی که ساختار روانی یک کودک از ابتدا با توجه افراطی پیوند می خورد در سنین بعدی در قبال پذیرفته نشدن بسیار شکننده و ترد خواهد شد. این احساس در این افراد به وجود خواهد آمد که من همیشه خوبم، زیبام، خواستنی ام و همه من را دوست دارند و... این فرد به محض اینکه به هر دلیلی مورد پذیرش اطرافیان قرار نگیرد ممکن است دچار شکست روحی و عاطفی شود. این کودک به توجه عادت کرده است. ممکن است این کودکان در نوجوانی یا بزرگسالی برای دریافت توجه مجبور شوند هزینه های روانی زیادی را بپردازند.
در این افراد چندین طرحواره مانند طرحواره جلب توجه، آسیب پذیری و ترس شکل می گیرد. زیرا این افراد همیشه انتظار دارند مورد توجه، علاقه و تشویق دیگران باشند و کسی که مرتب انتظار توجه و تایید از دیگران را دارد اگر به هر دلیلی آن توجه را دریافت نکند سریع تر از یک فرد عادی دچار آسیب عاطفی- هیجانی می شود. این افراد یک درگیری ذهنی مستمر و وسواس گونه درباره چهره و ظاهر خودشان دارند و یکی از آسیب هایی که ممکن است کودک مانکن ها به آن دچار شوند اختلال بدشکلی بدن است.» این روانشناس در بخش دیگری از اظهاراتش تاکید می کند: «کودک مانکنی نه تنها به خود این کودکان بلکه به کودکانی که آن ها را در تلویزیون یا فضای مجازی نگاه می کنند هم آسیب می رساند. زیرا زیبایی ظاهری همه انسان ها مثل همه نیست.
ممکن است یک کودک چشم و ابرو مشکی باشد و یک کودک دیگر مو بور و چشم آبی. معمولا کودکی که از زیبایی ظاهری متوسطی برخوردار است، زمانی که این کودکان را در تلویزیون، یا حتی یک کلیپ در فضای مجازی تماشا کرده، و می بیند که یک بچه هم سن و سال خودش با چشم رنگی و لباس جذابتر در تلویزیون است و همه می گویند وای او چقدر خوشگل است، فکر می کند که او هم باید مثل او زیبا باشد. فکر می کند که از آن کودکی که در تلویزیون است چیزی کم دارد و این مسئله اعتماد به نفس کودک را نابود می کند.»
تهدید کودک مانکن ها از سوی پدوفیلی ها
یکی از خطراتی که کودک مانکن ها را تهدید می کند پدوفیلی ها هستند. بیمارانی که به انحراف جنسی دچار بوده و به دنبال برقراری رابطه جنسی با کودکان اند. فرزادی با اشاره به این مسئله توضیح می دهد: «چنین موضوعی چه در سطح خفیف و چه در سطح شدید تاثیرات بسیار مخربی بر سیستم روانی کودک تا پایان زندگی اش به جا می گذارد.
جراحت های ناشی از این تعرض تا آخر عمر در ذهن و روان کودکان باقی می ماند. این جراحت های روانی درمانی ندارد مگر اینکه در مواردی فرد قربانی با گذراندن جلسات روان درمانی بتواند با زندگی عادی اش بیشتر ارتباط برقرار کند. اما این مشکلات ذهنی به طور کلی و قطعی از بین نمی رود.
همچنین ممکن است این کودکان در بزرگسالی و پس از ازدواج دچار مشکلاتی از جمله بدبینی یا رفتارهای وسواسی شوند.
از این رو زمانی که زیبایی کودک در فضای مجازی به تصویر کشیده می شود اگر یک بیمار پدوفیلی در اطراف و نزدیکانش باشد، کودک در معرض آسیب قرار می گیرد. این فرد هرکسی می تواند باشد. بنابراین باید به این قضیه دقت کنیم که کودکان با فعالیت در صنعت مدلینگ، در هر مرحله ای ممکن است مورد توجه افراطی و در معرض دید پدوفیلی ها قرار گیرند.
لذا مسئله ای که پس از انتشار تصاویر کودکان در فضای مجازی وجود دارد به خطر افتادن امنیت کودکان است، زیرا همان طور که افراد سالم و بیمار در سطح جامعه زندگی می کنند، در فضای مجازی نیز افراد سالم و بیمار در کنار یکدیگر صفحات مجازی را رصد می کنند. افراد بیمار با سوء نیت و اهداف خاصی تصاویر کودکان را پیگیری می کنند و این مسئله برای کودکان بسیار آسیب زاست، چرا که آنها با هدف سوء استفاده و لذت جنسی عکس ها را تماشا می کنند و این زنگ خطری برای خانواده هاست.»
نادیده گرفتن حقوق روانی کودک
کودکی که برمبنای خواست والدین در صنعت مدلینگ فعالیت می کند، به مرور تبدیل به منبع کسب درآمد می شود. این والدین بدون اینکه حتی خودشان بدانند کودکشان را آزار می دهند و حقوق روحی و روانی او را نادیده می گیرند. هاله سری، عضو کمیته حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودکان در این زمینه بیان می کند: «والدینی که با هدف مدلینگ کودکانشان، درآمدزایی می کنند، فارغ از آسیب روانی، کرامت کودک را خدشه دار می کنند و این موضوع از مصادیق بارز کودک آزاری محسوب می شود چرا که آنها با خدشه دار کردن روحیات کودک کسب درآمد و صرفا سودجویی می کنندلذا طبق قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، این مسئله قابل پیگیری است.
مولفه اساسی در بحث حریم خصوصی، رضایت و اراده فرد است. رضایت و اراده، حریم خصوصی را از حریم غیر خصوصی تفکیک می کند، با توجه به این که کودکان از آگاهی و اراده کافی برخوردار نیستند، اصل بر عدم رضایت کودکان بر نقض حریم خصوصی شان است. اصل بر این است که رضایت ندارند حریم خصوصی شان شکسته شود.»این وکیل پایه یک دادگستری با اشاره به اینکه دایره حریم خصوصی کودکان بسیار گسترده است، خاطرنشان می کند: «یکی از مصادیق حریم خصوصی تصاویر افراد است و تصویر کودک مصداق بارز حریم خصوصی اوست، این در حالی است که اگر والدین نسبت به انتشار تصاویر کودکشان در فضای مجازی اقدام کنند حریم خصوصی او را نقض کرده اند، اما آیا قانونگذار برای نقض حریم خصوصی مجازاتی در نظر گرفته است یا خیر؟
تعدادی قوانین داریم که به صورت کلی به این موضوع پرداخته است، در حال حاضر قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال 1381 که دارای 9 ماده است وجود دارد که به صورت کلی اشاره شده اگر سلامت و بهداشت روانی کودک مورد آسیب قرار گیرد و هر نوع اذیت و آزاری موجب صدمه اخلاقی و روانی کودک شود قابل پیگیری قانونی است.
در قانون جرائم رایانه ای نیز به این مسئله پرداخته شده است که به صورت کلی گفته شده اگر فردی بدون رضایت فرد دیگری نسبت به انتشار تصاویر او اقدام کند و موجب هتک حیثیت و ضرر آن فرد شود، این کار جرم تلقی می شود
مرجع : رسالت
