خطرات و آسیب‌های ناشی از فعالیت روانشناسان زرد

تعریف روان‌شناسان زرد:

روان‌شناسان زرد به افرادی گفته می‌شود که بدون داشتن تحصیلات علمی، تخصص حرفه‌ای، مجوز قانونی یا تعهد اخلاقی، در زمینه روان‌شناسی و مشاوره روانی در فضای عمومی (مخصوصاً فضای مجازی مانند اینستاگرام) فعالیت می‌کنند. این افراد اغلب با استفاده از جملات انگیزشی سطحی، القای معجزه‌های ذهنی، تبلیغات اغراق‌آمیز، و حتی فروش دوره‌ها و بسته‌های مشاوره‌ای، سعی در جلب توجه مخاطبان و کسب درآمد دارند.

شناخت پدیده روان‌شناسان زرد

در سال‌های اخیر، با گسترش شبکه‌های اجتماعی و دسترسی آسان مردم به محتوای روان‌شناسی، شاهد رشد روزافزون افرادی هستیم که خود را روان‌شناس، کوچ، تراپیست یا مشاور معرفی می‌کنند، در حالی‌که فاقد هرگونه تحصیلات دانشگاهی یا مجوز قانونی از نهادهای رسمی کشور هستند. این افراد که اصطلاحاً به آن‌ها "روان‌شناسان زرد" گفته می‌شود، با سوءاستفاده از نیازهای روانی و عاطفی جامعه، فضای مجازی را به میدان تجارت روان انسان‌ها تبدیل کرده‌اند.

ویژگی‌های رایج روان‌شناسان زرد:

استفاده از اصطلاحات علمی بدون فهم درست از آن‌ها

تاکید بیش از حد بر "انرژی مثبت"، "کائنات"، "قانون جذب"، بدون پشتوانه علمی

وعده‌های غیرواقعی مانند درمان فوری افسردگی، ترک وابستگی، یا موفقیت در زندگی تنها با یک دوره چند ساعته

فروش دوره‌های آموزشی و مشاوره‌های آنلاین با قیمت‌های نجومی

نبود اطلاعات دقیق از سوابق تحصیلی یا مجوز فعالیت حرفه‌ای

استفاده از الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی برای جلب فالوئر و اعتماد مخاطب

این افراد با استفاده از ظاهر حرفه‌ای، تولید محتوای گرافیکی و انتشار ویدیوهای انگیزشی، خود را جایگزین روان‌شناسان واقعی کرده‌اند و بسیاری از مخاطبان، مخصوصاً نوجوانان و افراد در شرایط بحرانی، به دام آن‌ها می‌افتند.

پیامدها و خطرات روان‌شناسی زرد

پیامدهای فعالیت روان‌شناسان زرد، در بسیاری از موارد، بسیار خطرناک و حتی ویران‌گر است. از آن‌جا که روان‌شناسی با سلامت روان و گاه حتی جان انسان‌ها سر و کار دارد، ورود افراد غیرمتخصص به این حوزه می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد.

برخی از آسیب‌های رایج:

گمراهی روانی: توصیه‌های نادرست و غیرعلمی ممکن است وضعیت روانی فرد را بدتر کرده و او را از درمان حرفه‌ای دور کند.

تشدید بیماری‌ها: اختلالاتی مانند افسردگی، اضطراب، وسواس، یا اختلالات شخصیت نیازمند درمان تخصصی هستند و با مشاوره‌های عمومی و غیرعلمی قابل حل نیستند.

وابستگی بیمارگونه: برخی روان‌شناسان زرد با ایجاد رابطه شبه‌درمانی، مخاطب را وابسته به خود می‌کنند تا منبع درآمد ثابتی داشته باشند.

سوءاستفاده مالی و روانی: فروش بسته‌های بی‌ارزش با قیمت‌های بالا، وعده‌های دروغین، و حتی در مواردی سوءاستفاده عاطفی و جنسی گزارش شده است.

ضربه به اعتبار روان‌شناسی علمی: فعالیت‌های این افراد، اعتماد مردم به روان‌شناسی علمی و متخصصان واقعی را تضعیف می‌کند.

نمونه‌های متعددی از افرادی وجود دارند که پس از مراجعه به این افراد، نه تنها بهبود نیافته‌اند، بلکه دچار بحران‌های جدی‌تر شده‌اند. متأسفانه فضای آزاد و بدون نظارت اینستاگرام و سایر پلتفرم‌ها باعث شده کنترل این پدیده دشوارتر شود.

ضرورت نظارت و اقدام از سوی نهادهای رسمی

در مواجهه با گسترش بی‌رویه روان‌شناسی زرد، سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره کشور و دیگر نهادهای مرتبط با سلامت روان، وظیفه‌ای بسیار مهم و فوری دارند.

اقدامات لازم از سوی سازمان نظام روان‌شناسی:

ایجاد سامانه شفاف برای معرفی متخصصان دارای مجوز: مردم باید بتوانند با مراجعه به یک پایگاه رسمی، از صحت تخصص و مجوز افراد مطلع شوند.

مقابله قانونی با افراد متخلف: برخورد حقوقی و رسانه‌ای با افرادی که بدون مجوز، مشاوره می‌دهند یا خود را متخصص معرفی می‌کنند، ضروری است.

آموزش عمومی و فرهنگ‌سازی: سازمان نظام روان‌شناسی باید با همکاری رسانه‌ها، مردم را نسبت به تشخیص روان‌شناسان واقعی و زرد آگاه کند.

روان‌شناسی، یک رشته دانشگاهی و تخصصی است، نه یک ابزار سرگرمی یا وسیله‌ای برای فریب مردم. سلامت روان جامعه، به اندازه سلامت جسمی اهمیت دارد و نیازمند توجه، تخصص، و نظارت حرفه‌ای است.

از مردم عزیز نیز انتظار می‌رود در مواجهه با افراد مشکوک در فضای مجازی:

از آن‌ها مدرک تخصصی و مجوز بخواهند

مشاوره روانی را فقط از متخصص دریافت کنند

یادآوری مهم: مردم باید در صورت نیاز به دریافت مشاوره یا خدمات روان‌شناسی، تنها به روان‌شناسان معتبر و متخصصی مراجعه کنند که دارای تحصیلات دانشگاهی مرتبط، مجوز قانونی و صلاحیت حرفه‌ای و علمی از نهادهای رسمی هستند. سلامت روان، جای آزمون و خطا نیست.