چرا نگین غرب مهاباد از رویا به کابوس تبدیل شد؟

هاژه ـ مهاباد با ظرفیت‌های چشمگیر گردشگری و موقعیت استراتژیک، سال‌هاست که در انتظار تحقق وعده‌های بزرگ عمرانی است. یکی از این پروژه‌های نیمه تمام، مجتمع تجاری، تفریحی و فرهنگی نگین غرب بود، طرحی که در ابتدا با عنوان بزرگترین مجتمع تجاری، تفریحی و فرهنگی شمال غرب کشور به مردم معرفی شد و قرار بود نماد توسعه اقتصادی و اشتغال‌زایی در این شهرستان باشد، اما با گذشت بیش از یک دهه، اکنون به نمادی از سوءمدیریت و پروژه‌های نیمه‌تمام تبدیل شده است. بررسی داده‌های موجود از روند این پروژه، حکایتی از یک رویای پر زرق و برق و یک واقعیت تلخ را روایت می‌کند که در آن، وعده‌های شیرین به بدهی‌های سنگین و بلاتکلیفی حقوقی انجامیده است.

در اردیبهشت سال ۱۳۹۴ فضای رسانه‌ای مملو از خبرهای مسرت‌بخش درباره یک پروژه عظیم اقتصادی بود. جعفر کتانی فرماندار وقت مهاباد، با بازدید از محل احداث این مجتمع، از پیشرفت فیزیکی ۳۵ درصدی آن خبر داد و اهداف بزرگی را برای آن ترسیم کرد. این مجتمع قرار بود با زیربنای ۷۶ هزار متر مربع و در زمینی به مساحت ۱۷ هزار متر مربع، یک شاهکار معماری و اقتصادی باشد. طرح اولیه شامل ۴۹۴ واحد تجاری، ۸۸ واحد دفاتر تجاری و درمانی، سوئیت‌های اقامتی، شهربازی، رستوران‌های متنوع، فضای نگهداری کودکان، پارکینگ سرپوشیده و یک سالن آمفی‌تئاتر بود.

مهم‌ترین وعده تبدیل این مجتمع به یک بازار مرزی بزرگ بود که می‌توانست نقش مهمی در توسعه اقتصادی، گردشگری و ایجاد اشتغال ایفا کند. در آن زمان، ۲۳ میلیارد تومان در پروژه سرمایه‌گذاری شده بود و پیش‌بینی می‌شد فاز نخست آن در همان سال به بهره‌برداری برسد. اما تکمیل کل پروژه به بیش از یکصد میلیارد تومان سرمایه‌گذاری نیاز داشت. با این حال، مسئولان با نگاهی خوش‌بینانه از ظرفیت‌های بالای مهاباد برای جذب مسافر و گردشگر سخن می‌گفتند و این مجتمع را کلید بهره‌برداری از این پتانسیل کم‌نظیر می‌دانستند.

چهار سال بعد یعنی در فروردین ۱۳۹۸، واقعیت تلخ این پروژه نمایان شد. در حالی که قرار بود این مجتمع با عنوان نگین غرب به یک مرکز فعال اقتصادی تبدیل شود، روند احداث و تکمیل آن به شدت کند شده بود. در این زمان، بدهی‌های هنگفت مالکان مجتمع به شهرداری مهاباد، به بحرانی جدی تبدیل شده بود. گزارش‌ها حاکی از آن بود که مالکان از پرداخت بدهی ۱۲ میلیارد تومانی خود به شهرداری عاجز مانده‌اند. در نتیجه این عدم پرداخت، شهرداری مهاباد در اقدامی بی‌سابقه، درب مغازه‌هایی را که به صورت ناقص و بدون پایان کار واگذار شده بودند، با نیوجرسی مسدود کرد.

این اقدام شهرداری پرده از یک سرنوشت تراژیک برای این پروژه عظیم برداشت. ابراهیم کریمی سخنگوی وقت شورای اسلامی شهر مهاباد در گفتگو با رسانه‌ها، با تأکید بر مدارای شهرداری با سرمایه‌گذار در طول چند سال گذشته، از عدم تمایل مالک به پرداخت بدهی‌ها خبر داد. وی همچنین فاش کرد که سازمان بازرسی کل کشور نیز به این موضوع ورود کرده و شهردار و شورای شهر را در خصوص عدم وصول مطالبات مورد بازخواست قرار داده است. این شرایط نشان می‌داد که پروژه نه تنها به اهداف اولیه خود دست نیافته، بلکه به یک معضل حقوقی و مالی پیچیده تبدیل شده است. سرمایه‌گذار با وجود بدهی و عدم تکمیل پروژه، اقدام به واگذاری مغازه‌ها کرده بود که این امر خود نقض آشکار قوانین شهری محسوب می‌شد.

با گذشت 10 سال مجتمع نگین غرب همچنان یک پروژه راکد و نیمه‌تمام است. وضعیت بلاتکلیفی آن به حدی رسیده که در یک جلسه مشترک بین ریاست دادگستری، اعضای شورای شهر و شهردار مهاباد، به صورت ویژه مورد بحث و بررسی قرار گرفت. این جلسه نشان می‌دهد که مشکلات پروژه از یک اختلاف ساده مالی فراتر رفته و به یک چالش حقوقی و قضایی عمیق تبدیل شده است. مسئولان شهری با تشریح موانع قانونی، از دستگاه قضایی خواستار حمایت برای برون‌رفت از وضعیت فعلی هستند.

بابک رستم‌پور شهردار فعلی مهاباد در گفتگو با هاژه، جزئیات بیشتری از تاریخچه پیچیده این پروژه را فاش کرد. او اعلام کرد که مجتمع نگین غرب در سال ۱۳۸۷ پروانه ساخت گرفته و تا سال ۱۳۹۷، حدود ۱۲ میلیارد تومان بدهی عوارض داشته است. به دلیل عدم پرداخت، پرونده به کمیسیون ماده ۱۰۰ ارجاع و حتی حکم تخریب برای آن صادر شده بود. شهردار دلیل اصلی این بلاتکلیفی را مالکین متعدد و عدم توانایی آنها در ادامه پروسه عنوان کرد.

وی همچنین از تلاش‌های شهرداری برای تسهیل‌گری و یافتن راه حل خبر داد و گفت که پیشنهاد تحویل چند مغازه به شهرداری در ازای بدهی مطرح شده، اما به سرانجام نرسیده است.

نکته تکان‌دهنده در این میان، به‌روزرسانی بدهی مالکان بود که از ۱۲ میلیارد تومان در سال 1397، به ۴۵ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۴ رسیده است. با وجود تمام تلاش‌ها و برگزاری جلسات، پروژه همچنان در بن‌بست مانده و گویی هیچ اراده‌ای جدی از سوی مالکان برای حل و فصل نهایی آن وجود ندارد.

داستان مجتمع نگین غرب مهاباد، فراتر از یک پروژه عمرانی شکست‌خورده است. جایی که پروژه‌ها با وعده‌های بزرگ و سرمایه‌گذاری‌های کلان آغاز می‌شوند، اما به دلیل سوءمدیریت، مشکلات حقوقی، عدم هماهنگی بین نهادها و بی‌مسئولیتی سرمایه‌گذاران، به نتیجه نمی‌رسند. در این میان شهروندان و توسعه پایدار شهر قربانی اصلی می‌شوند.

آغاز پرطمطراق این پروژه در سال ۱۳۹۴ با پایان ناخوشایند آن در سال‌های بعد، نشان می‌دهد که صرف وعده و ارائه طرح‌های بزرگ کافی نیست. موفقیت یک پروژه به نظارت دقیق، حل به موقع مشکلات حقوقی و مالی و وجود یک مدیریت قوی و متعهد وابسته است. امروز مجتمع نگین غرب نه تنها به بزرگترین مجتمع شمال غرب تبدیل نشده، بلکه به یک زخم کهنه در کالبد شهر مهاباد تبدیل شده است که آینده آن همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. حال باید دید آیا نشست‌های هم‌اندیشی و تعاملات دستگاه قضایی با مدیریت شهری، می‌تواند گره این پروژه را بگشاید یا سرنوشت آن همانند سال‌های گذشته، در میان کاغذبازی‌ها و وعده‌های بی‌سرانجام به دست فراموشی سپرده خواهد شد.