از سئول تا مهاباد درسی برای نجات یک رودخانه

همه‌چیز از یک سکوت شروع شد. سکوت آب، سکوت رودخانه مهاباد. رودخانه‌ای که زمانی جان شهر بود، حالا در این روزهای خشکسالی، از حرکت ایستاده است. بسترش پر از لجن و بوی نامطبوع است و خاطراتی که روزی کنارش ساخته شد، حالا زیر یک لایه تلخ از بوی تعفن دفن شده‌اند. چه کسی فکرش را می‌کرد رودخانه‌ای که روزی منبع رزق و روزی دشت شارویران و تفریح اهالی شهر بود، به این حال و روز بیفتد؟

رودخانه مهاباد با طول پنج کیلومتری‌اش که از قلب شهر می‌گذرد، یک فرصت ناب است. فرصتی که شاید به تهدید تبدیل شده است. پل‌هایی که بر روی آن نصب شده‌اند، اکنون گویی بر جنازه مرده‌ای نشسته‌اند و در این بی‌آبی، مرثیه‌خوانان خاموشی شده‌اند. بوی نامطبوع، هر زیبایی را پنهان می‌کند. این فقط یک مشکل زیست‌محیطی نیست، یک مسئله هویتی است. رودخانه بخشی از تاریخ و روح مهاباد است، بخشی که حالا بیمار شده. با این احوال وضعیت قابل تغییر است. این سکون آب، بهترین فرصت است تا در این روزهای بی‌آب، بستر رودخانه را لایروبی کرد. این کار اولین و مهم‌ترین قدم است. با لایروبی رودخانه نفس می‌کشد.

برای رودخانه مهاباد، باید یک طرح جامع داشت. طرحی که رودخانه را به یک جاذبه گردشگری تبدیل کند. این کار در بسیاری از شهرهای جهان انجام شده و موفق هم بوده است. رودخانه چونگ‌گیه‌چونگ در قلب سئول، روزی یک کانال فاضلاب بود. اما با یک پروژه عظیم، به یک پارک شهری تبدیل شد. حالا این رودخانه، یک مرکز تفریحی و فرهنگی است. مردم در آنجا قدم می‌زنند، آبشارهایش را تماشا می‌کنند و از زیبایی‌اش لذت می‌برند. یا در شهر سان‌ آنتونیوی آمریکا، رودخانه ریور واک که زمانی کانالی ساده بود، با ساخت مسیرهای پیاده‌روی، رستوران‌ها، و نورپردازی‌های هنرمندانه، به یکی از پربازدیدترین مناطق گردشگری این کشور تبدیل شده است.

مهاباد می‌تواند از این تجربه‌ها درس بگیرد. می‌توان یک طرح مشابه را برای رودخانه مهاباد اجرا کرد. طرحی که از حوضچه سد در باغ میکائیل آغاز شود و تا بیرون از شهر ادامه پیدا کند. در این طرح، باید به جزئیات توجه کرد. نورپردازی‌های هوشمندانه روی پل‌ها و در طول مسیر رودخانه. نصب المان‌هایی که هویت کوردی و مهاباد را نشان می‌دهند. ساخت آبنماهای زیبا و نیمکت‌هایی برای استراحت و تماشا. ایجاد مسیرهای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری در حاشیه رودخانه. این اقدامات رودخانه مهاباد را از یک کانال آب به یک مقصد گردشگری واقعی تبدیل می‌کند.

اما هر طرحی نیازمند اراده قوی است. در گذشته تجاوز به حریم رودخانه، برداشت غیرمجاز شن و ماسه و ورود فاضلاب به آن، زخم‌های عمیقی به این رودخانه زده است، مدیریت امور آب و شهرداری باید با عزمی راسخ، جلوی این تخلفات را بگیرند.

همچنین یکی از جدی‌ترین مشکلات، ریختن نخاله‌های ساختمانی در بستر و حاشیه رودخانه است. این اقدام غیرمسئولانه نه تنها بستر رودخانه را تخریب می‌کند، بلکه جلوی جریان آب را نیز می‌گیرد. مدیران شهری باید با قاطعیت با این پدیده مقابله کنند. این رودخانه، یک میراث است. میراثی از گذشته که به آینده گره خورده است. مردم مهاباد با این رودخانه خاطره دارند. حالا نوبت ماست که این خاطرات را احیا کنیم. نوبت ماست که این میراث را از زوال نجات دهیم. احیای رودخانه مهاباد فقط به نفع گردشگری نیست، به نفع اقتصاد، به نفع روحیه مردم و به نفع هویت شهر است. این رودخانه، شریان حیاتی مهاباد است. اجازه ندهیم بوی بد، زیبایی‌اش را پنهان کند. اکنون وقت عمل است.